Pisz to miejscowość, która może poszczyć się bogatą i ciekawą historią. Niestety, do naszych czasów nie przetrwało zbyt wiele reliktów przeszłości. Wojny, powstania, pożogi spowodowały, że nie zachował się wzniesiony przez Krzyżaków średniowieczny zamek, ani budowle postawione na podzamczu. II wojna światowa dopełniła dzieła zniszczenia, blisko 70 % zabudowań miejskich ucierpiało w zawierusze wojennej. Obecnie najstarszym zabytkiem w Piszu jest kościół rzymskokatolicki pw. Św. Jana Chrzciciela, a właściwie to jego element – wieża.
Spis treści
Kościół Rzymskokatolicki pw. Św. Jana Chrzciciela – historia
Pierwszy kościół parafialny, na terenie obecnego miasta Pisz, powstał u schyłku średniowiecza, w 1449 roku. Jego wygląd nie jest znany badaczom historii. Wiadomo, że był świątynią katolicką, należącą do dekanatu reszelskiego. Na początku XVI wieku wystąpienia Marcina Lutra zapoczątkowały ruch religijny, mający na celu odnowę Kościoła. Na skutek reformacji wyłoniły się odłamy chrześcijaństwa, a pierwotny kościół katolicki w Piszu przejęli przedstawiciele wyznania protestanckiego. W listopadzie1694 roku, podczas ceremonii pogrzebowej Simmeringa, wybuchł pożar. Ogień zaprószony od pogrzebowych świec strawił doszczętnie budynek kościelny. Pobliskie zabudowania nie poniosły tak wielkich strat.
W niedługim czasie od tego zdarzenia przystąpiono do odbudowy świątyni. W pożarze ucierpiała także murowana, trójkondygnacyjna wieża kościelna, która w trakcie budowy nowego kościoła została odrestaurowana. Na początku XVIII wieku nowa świątynia, o ścianach konstrukcji ryglowej, została oddana wiernym (w 1737 roku) i na powrót mogły być w niej sprawowane nabożeństwa. Dach budowli zyskał postać namiotową, na wieży pojawił się zegar i krzyż (datowane na 1739 rok). Jednak już na początku XIX wieku stan techniczny budowli był bardzo zły. W związku z tym w 1838 roku podjęto decyzję o częściowej remoncie kościoła. Renowacja nie objęła wieży kościelnej. Pięć lat później powstała nowa nawa świątyni, której kształt zachował się do dzisiejszych czasów.
Kościół pw. Św. Jana Chrzciciela w Piszu – czasy współczesne
Po II wojnie światowej kościół pw. Św. Jana Chrzciciela przejęli wierni wyznania katolickiego. W tym okresie zostały rozebrane boczne balkony we wnętrzach świątyni. Ratowania zrujnowanego kościoła podjął się ks. prałat Bolesław Winkiel. W latach 1962 – 1965, przy pomocy inżyniera Romualda Kozioła, przeprowadził kapitalny remont kościoła. Warto podkreślić, że w okresie powojennym (aż do 1990 roku) kościół pw. Św. Jana Chrzciciela w Piszu był jedyną świątynią w mieście należącą do katolickiej wspólnoty. Od 1992 roku kościół zdobi nowa brama i odnowione wejście od ulicy Kościuszki. W 2000 roku świątynia otrzymała dekret kościoła stacyjnego jubileuszowego Roku Świętego. We wnętrzach kościoła znajdują się warte zwrócenia uwagi: ołtarz główny w stylu późnorenesansowym, ambona w stylu barokowym (z 1701 roku), drewniany polichromowany krucyfiks, pochodzący z XVII wieku oraz siedemnastowieczna chrzcielnica.
Patron parafii rzymskokatolickiej w Piszu
Jan Chrzciciel jest jedynym świętym, oprócz Maryi Panny, którego narodziny celebruje się w liturgii. Należy do najbardziej czczonych świętych i jest też najlepiej znany ze wszystkich świętych żyjących w czasach Pana Jezusa. Pismo Święte poświęca mu bardzo dużo uwagi. Kult Jana Chrzciciela sięga najdawniejszych czasów. Już w IV wieku powstawały kościoły ku jego czci. Najsławniejszą świątynią pod jego wezwaniem jest Bazylika Św. Jana na Lateranie w Rzymie. Do sławetnych sanktuariów św. Jana Chrzciciela należała również bazylika, zbudowana ku jego czci w Damaszku na życzenie cesarza Teodozego I Wielkiego. Święty Jan Chrzciciel odegrał wyjątkową rolę w dziejach Odkupienia. Przez proroków był zapowiadany jako człowiek, który przygotuje drogę Panu. Do dzisiejszego dnia czcimy go właśnie w tej roli. Jan Chrzciciel jest opiekunem między innymi: baranków, owiec, winnic i zwierząt domowych oraz patronem w szczególności: kowali, tkaczy, murarzy, kominiarzy i tancerzy. Świętego przywołuje się podczas zawrotów głowy, chrypki i grypy.
Ciekawostki
Legenda głosi, że pierwszy kościół zbudowany na tym terenie połączony był z zamkiem krzyżackim podziemnym przejściem. Podobno tunel biegł pod dnem Pisy i prowadził dalej, aż do dawnego średniowiecznego folwarku w Łupkach.
Pod koniec lipca 2020 w kościele pw. Św. Jana Chrzciciela w Piszu odnaleziono cenne znalezisko. Na poddaszu świątyni odkryto figurę anioła chrzcielnego. Relikwia stanowi element okazałego snycerskiego wystroju kościoła z okresu luterańskiego. Widać ją na archiwalnych fotografiach, wisi po prawej stronie ołtarza. Dzięki staraniom ks. dr Wojciecha Kalinowskiego (proboszcza parafii pw. Św. Jana Chrzciciela) oraz wojewódzkiego konserwatora zabytków rozpoczął się proces wpisania obiektu do rejestru zabytków . Grupa „Pisz kiedyś i teraz”, zrzeszająca miłośników miasta, założyła Społeczny Komitet Renowacji Rzeźby Anioła Chrzcielnego w Piszu, której celem jest odrestaurowanie figury i ponowne umieszczenie jej w kościele pw. Św. Jana Chrzciciela.
Zobacz również
- Mazury zimą – co można robić w Piszu i okolicach?
- Wieża ciśnień w Piszu
- Co warto zobaczyć na Mazurach? Zobacz nasze propozycje!
Lesnydzban, CC BY-SA 4.0, via Wikimedia Commons
