Wieża ciśnień w Piszu

Wieża ciśnień w Piszu należy do bezcennych zabytków infrastruktury przemysłowo – komunalnej. Wybudowana na początku XX wieku jest jednym z najbardziej charakterystycznych miejsc tego urokliwego miasta. Ta dominująca w krajobrazie budowla przyciąga wzrok turystów i stanowi obowiązkowy punkt programu na trasie zwiedzania atrakcji okolicy Pisza.

Spis treści

Jak działa zbiornik na wodę na wieży?

Wieże ciśnień, zwane inaczej wieżami wodnymi stanowiły wysokie budowle, wspierające wyrównawczy zbiornik wodny. Rezerwuar umieszczano na dużej wysokości, w koronie wieży. Konstrukcja zapewniała utrzymanie optymalnego, niezmiennego ciśnienia w sieci wodociągowej, nawet w szczytowym okresie poboru wody. Instalacja wykorzystywała ciśnienie hydrostatyczne, wytwarzane przez wodę w zbiorniku, zamontowanym na odpowiedniej wysokości, czyli znacznie wyżej od zaopatrywanych budynków. W razie przerw w dostawie energii elektrycznej, wieża ciśnień nadal pozostawała wydajna. Niektóre wieże ciśnień miały za zadanie magazynowanie wody technicznej, która nie była przeznaczona do konsumpcji, tylko do celów przemysłowych, w tym ochrony przeciwpożarowej.

W ostatnim okresie wieże ciśnień w województwie warmińsko – mazurskim przeżywają swoje odrodzenie, ponieważ poddawane są gruntownym remontom oraz renowacjom. Zyskują nowe funkcje, związane przede wszystkim z przekształceniem w atrakcje turystyczne, z punktami widokowymi, sklepikami, kawiarniami, miejscami wystawowymi.

Wieża ciśnień w Piszu – historyczna atrakcja

Zwiedzając Pisz nie sposób nie zauważyć wspaniałej wieży ciśnień, która jest najwyższym budynkiem miasta. Jej całkowita wysokość wynosi 38 m. i znajduje się na ulicy Gdańskiej, obok ratusza i kościoła św. Jana Chrzciciela, Wewnątrz hełmu znajdował się zbiornik o pojemności 100 m3. W 1992 roku zaprzestano eksploatacji wieży, 15 lat później wpisano obiekt do rejestru zabytków. W 2013 roku podjęto decyzję o odrestaurowaniu historycznej wieży. Obecnie zmieści się w niej punkt widokowy oraz restauracja.

Inicjatywę budowy wieży wraz z miejskimi wodociągami podjęli dwaj obywatele miasta, zasiadający w Radzie Miejskiej w Piszu. Pierwszy, Leo Bayer, który był właścicielem miejscowego browaru „Masovia”, drugi – kupiec Franz Schnetka. Na podstawie uchwały Rady Miejskiej w Piszu, w połowie 1906 roku zaciągnięto kredyt na budowę wieży w wysokości 160 tysięcy marek. Wieża ciśnień W Piszu powstała w ekspresowym tempie. Jej budową zajęła się firma Heinricha Schevena z Bochum, która ukończyła inwestycję w 1907 roku. Rodzinna firma słynęła z projektowania i budowania doskonałej jakości wież wodnych, sieci wodociągowych oraz kanalizacyjnych na terenie ówczesnych Prus Wschodnich.

Innowacyjna konstrukcja

Wieża ciśnień w Piszu posiada charakterystyczny kształt grzybka, często spotykany na terenie dawnych Prus, dlatego nie dziwi więc potoczne nazywanie tego typu obiektów „grzybkami”. Pierwotny system wodociągowy działał w oparciu o zbiornik na wodę, znajdujący się w hełmie wieży. I miał na celu utrzymanie właściwego, wysokiego ciśnienia w sieci. W wieży ciśnień w Piszu zamontowano popularny i powszechnie używany w ówczesnych czasach zbiornik typu Intze I, który miał pojemność 100 m³.

Pomysłodawcą i konstruktorem tego zbiornika był prof. hydrotechniki Otto Intze – wykładowca z Uniwersytetu Technicznego w Aachen. Wybitny inżynier jako jeden z pierwszych dostrzegł zalety zastosowania stali do budowy zbiorników wodnych na wieżach. Dzięki nowemu cylindrycznemu kształtowi ścian, pojemniki zaprojektowane przez Intze były sfazowane na dole i nie posiadały płaskiego dna, lecz zakrzywione do góry. Konstrukcję wsparo była na ceglanym trzonie wieży. Dodatkowo budowla wyposażona była w niezbędny osprzęt, tj.: pompy wodne, wodomierze, agregaty oraz silnik gazowy (marki Deutz), napędzany gazem z miejskiej gazowni.
W okresie międzywojennym wyposażono wieżę w pompy z napędem elektrycznym.

Pomimo solidnego wyposażenia sieć wodociągowa w Piszu borykała się z częstymi awariami. Powody tej sytuacji upatrywano w ciężkich warunkach atmosferycznych (siarczyste mrozy) oraz wzroście zużycia wody. W tym okresie z miejskich wodociągów korzystało prawie 5000 mieszkańców. Dodatkowo, stale rosło zapotrzebowanie na wodę do celów przemysłowych, przed wszystkim dla browaru „Masovia”, miejskiej rzeźni, fabryki sklejki, mleczarni oraz gościńca „Wzgórze Jana” (położonego na obrzeżach miasta).

Wieża ciśnień w Piszu to zabytek otwarty dla turystów

W 2011 roku władze miejskie podjęły decyzję rewitalizacji wieży ciśnień w Piszu . Jesienią 2013 roku dokonano uroczystego otwarcia odrestaurowanej budowli. Odnowione oblicze zyskał szczyt wieży, którą zwieńczono przeszkloną, kopułą. Teren wokół obiektu zagospodarowano. Zgodnie z założeniami projektu we wnętrzach wieży znalazły się: restauracja, taras widokowy a także miejsca wystawowe. Z tarasu umiejscowionym w hełmie wieży, roztacza się wspaniała panorama Pisza i okolicy. Obecnie zarządzaniem zabytku zajmuje się Piski Zakład Aktywizacji Zawodowej „Wieża”. Wieża ciśnień w Piszu, dostępna jest dla zwiedzających od poniedziałku do piątku, w godzinach od 8.30. do 15.45.