Na południowy wschód od Mikołajek rozlewają się wody największego w naszym kraju jeziora Śniardwy. Brzegi Śniardw są przeważnie niskie, zabagnione i bujnie porośnięte roślinnością. Wokół zbiornika jest wiele ciekawych miejsc, zapewniających turystom cały wachlarz niesamowitych atrakcji, ale szczególnie interesujący jest zachodni brzeg. To tutaj spiętrzone wody „mazurskiego morza” delikatną bryzą roszą las Puszczy Piskiej.
Spis treści
W zagłębieniu moreny dennej
Podobnie jak Mamry czy Niegocin, jezioro Śniardwy jest zbiornikiem morenowym. Powstało w niecce wytopiskowej, wytworzonej w obniżeniach pomiędzy wzniesieniami moren czołowych. Charakteryzuje się dużą powierzchnią, dość małą głębokością oraz urozmaiconą linią brzegową, którą tworzą liczne zakola, półwyspy i wyspy. Krótkie kanały lub strugi łączą wody Śniardw z mniejszymi jeziorami, położonymi wokół. Na południu jest to jezioro Seksty, połączone Kanałem Jeglińskim z jeziorem Roś i rzeką Pisą. Na wschodzie łączy się z jeziorem Białoławki, na zachodzie z jeziorem Warnołty i Mikołajskim, na północy z jeziorami: Łuknajno, Tuchlin i Tyrkło. Zbiornik położony jest w środku najbardziej znanego i jednocześnie najstarszego parku w regionie – Mazurskiego Parku Krajobrazowego, częściowo na terenie wciąż dzikiej Puszczy Piskiej. Przez Śniardwy przebiega szlak wodny Wielkich Jezior Mazurskich. W sezonie letnim jest tu niezwykle kolorowo, pływają liczne jachty, statki wycieczkowe, mniejsze jednostki i różnego rodzaju sprzęt pływający.
Jezioro Śniardwy nie bez przyczyny nazywane są „mazurskim morzem”
Powierzchnia największego w kraju jeziora wynosi prawie 114 km², jego długość przekracza 22 km, a szerokość 13,4 km. Zbiornik przypomina potężny trójkąt, którego jeden wierzchołek skierowany jest na południe, a pozostałe dwa wierzchołki leżą na linii wschód – zachód. Największa głębia jeziora Śniardwy znajduje się na poziomie 23,4 metra, a średnia głębokość sięga 5,8 m. Na całej długości linii brzegowej, wynoszącej 64,5 km, sformowanych jest jedynie kilka zatok: Łukniańska, Okartowska, Kwik oraz Szyba. Na Śniardwach znajdowało się kiedyś 8 wysp o łącznej powierzchni 38 ha. Jednak obecnie, z powodu ciągle obniżającego się poziomu wody, ich ilość została ograniczona do dwóch, tj.: Czarci Ostrów i Wyspa Pajęcza. Dzisiaj największa z nich Szeroki Ostrów, ze wzniesieniem 133 m n.p.m., łączy się z lądem wąską groblą.
Jezioro Śniardwy jako ostoja ptactwa wodnego
W południowej części jeziora Śniardwy zajdują się dwie duże zatoki, które formalnie występują jako odrębne jeziora: Seksty i Warnołty. Na tym drugim ustanowiono rezerwat ornitologiczno -krajobrazowy. Zbiornik ma dwa odpływy: jednym z nich jest Kanał Jegliński, prowadzący bezpośrednio do jeziora Roś, drugim jest rzeka Wyszka, wpływająca do jeziora Białoławki. Brzegi Śniardw są stosunkowo płaskie, podmokłe oraz porośnięte trzcinami i tatarakami. Stanowią więc raj dla wielu gatunków ptactwa wodnego. Kormorany, perkozy, łyski, czaple i łabędzie są tylko częścią licznej populacji gatunków ptaków, które znajdują tutaj oazę.
Wyspy Śniardw – perełka turystyczna
Szczególną atrakcję turystyczną są dwie wyspy wynurzające się ponad taflę Śniardw. Czarci Ostrów (inaczej zwany Czarcią Wyspą) wznosi się na wysokość około 20 metrów ponad taflę wody. Piaszczysto-gliniasty obszar wyspy o wymiarach 350 x 200 m porasta starodrzew, głównie las sosnowy. W dwóch miejscach znajdują się dogodne dojścia łodzi do wyspy, gdzie brzeg jest płaski i piaszczysty.
Funkcjonuje tu dzika plaża, która w sezonie letnim licznie odwiedzana jest przez gości, pragnących spędzenia czasu nad wodą w ciszy i pośród dzikiej przyrody. Na wzniesieniu Czarciej Wyspy, na polance w latach 1784-96 znajdowała się pruska twierdza Ełk, strzegąca dróg prowadzących do Polski. Mówi się, iż miejsce to było prawdopodobnie miejscem pogańskich kultów Galindów – plemion pruskich ówcześnie zamieszkujących ten teren.
Dla odmiany Wyspa Pajęcza płasko wznosi się ponad lustro wody, jedynie na wysokość 1,5 m. Porośnięta jest gęstym lasem liściastym z przewagą lip, które w porze kwitnienia rozsiewają z wiatrem przemiły aromat na całą okolicę. Panuje tu zawsze duża wilgotność, zapewniając tym samym doskonałe warunki dla rozwoju żab i rozmaitych pajęczaków, od których zapewne wyspa wzięła swoją nazwę. Brzegi wyspy są piaszczysto-ilaste, dość płytkie. W południowej części dobrze nasłonecznione, więc zachęcają również turystów do zatrzymania się, plażowania i kąpieli.
Żeglowanie po jeziorze Śniardwy
Ogrom „mazurskiego morza” stwarza doskonałe naturalne warunki do uprawiania turystyki wodnej. Oczywiście największą atrakcją jest możliwość żeglowania, a także pokonywania długich dystansów po ogromnej tafli jeziora, nawet na niewielkich łodziach czy kajakach. Jednakże na żeglarzy, w szczególności na mniej wytrawnych adeptów, czyha tu sporo niebezpieczeństw. Istotne znaczenie mają warunki pogodowe, które bywają tu niezwykle kapryśne. Przed rejsem każdorazowo należy dokładnie przestudiować prognozy pogody na najbliższe godziny, z uwzględnieniem kierunku i siły wiatru. Ponadto, dno zbiornika usiane jest skupiskami głazów narzutowych (głównie w południowo- wschodniej części zbiornika), na ogół kryjącymi się tuż pod powierzchnią wody, które stanowią duże utrudnienie dla żeglugi. Trzeba uważać również na płycizny, szczególnie w miejscach połączeń z innymi zbiornikami oraz mielizny, leżące prawie na samym środku jeziora.
Jezioro Śniardwy i okolice
Amatorzy jednośladów znajdą nad jeziorem Śniardwy doskonałe warunki do odkrywania ciekawych miejsc, zarówno w aspekcie historycznym, przyrodniczym, kulturowym, jak i kulinarnym. Wokół Śniardw przebiega malownicza trasa rowerowa, której podstawowa długość wynosi 88 km (w wariancie rozszerzonym – 102 km). Pętla wokół jeziora Śniardwy rozpoczyna się w Mikołajkach i wiedzie m.in. przez: Suchy Róg, Zdęgówko, Okartowo, Kwik, Szczechy Wielkie, Jeglin, Karwik. Dalej wiedzie przez Niedźwiedzi Róg, Wejsuny, Wierzbę i Karłowo, następnie do punktu startowego.
W pobliżu jeziora Śniardwy leżą Mikołajki, które są jednym z najpopularniejszych kurortów wypoczynkowych na Mazurach. Będąc tu warto pospacerować po pięknej miejscowej promenadzie. Warto także zobaczyć port, z którego wypływają statki na rejsy m.in. po Śniardwach oraz zwiedzić Muzeum Reformacji Polskiej. Wokół jeziora Śniardwy usytuowane są także mniejsze miejscowości wypoczynkowe, np.: Nowe Guty, Suchy Róg i Dybowo.
Na wyjątkową uwagę zasługuje osada Popielno, leżąca na zachodnich brzegach Śniardw, której dzieje sięgają osiemnastego wieku. Tu czas biegnie niespiesznym rytmem. W Popielnie można zobaczyć piękną oryginalną mazurską zabudowę, w tym kolorowe chałupy i doskonale zachowane spichlerze. W wsi można zwiedzić także stary cmentarz poniemiecki oraz zabytkową kuźnię. Niedaleko znajduje się
hodowla zachowawcza konika polskiego.
W pobliskiej miejscowości Łuknajno znajduje się wieża widokowa, z której rozciąga się najwspanialsza panorama na największe w Polsce jezioro. Można tu zwiedzić również okazały i dobrze zachowany dwór szlachecki z XIX wieku.
Zobacz też
- Jezioro Jegocin, jedno z piękniejszych w Polsce
- Jezioro Seksty
- Jezioro Roś
- Jezioro Kocioł, z brzegami porośniętymi lasami
Zdjęcie we wpisie: Colin Pelka, Public domain, via Wikimedia Commons