Jezioro Nidzkie leży w południowej części Krainy Wielkich Jezior Mazurskich, na krańcu tak zwanego Szlaku Puszczańskiego. Obszar ten uznawany jest przez turystów za najpiękniejszy w naszym kraju. Otoczenie Puszczy Piskiej, w połączeniu z niewielką liczbą miejscowości położonych nad jeziorem, stwarza doskonałe warunki do rekreacji oraz wymarzonego relaksu w otulinie wyjątkowej przyrody.
Spis treści
Unikatowy obszar
Jezioro Nidzkie należy do zbiorników polodowcowych o charakterze rynnowym. Powierzchnia akwenu wynosi 1818 ha, co daje mu 18. miejsce w Polsce. Znajduje się na Równinie Mazurskiej i rozciąga się od Rucianego–Nidy aż po Wiartel. Posiada mocno wydłużony kształt, przypominający wygiętą rynnę osiągającą 23 km długości. W okolicach Rucianego-Nidy jezioro ciągnie się z północnego – wschodu na południowy – zachód, następnie skręca na południe, płynie dalej na wschód, a potem znowu podąża w kierunku północno – wschodnim. Brzegi jeziora porasta drugi pod względem wielkości kompleks leśny w Europie – Puszcza Piska. To unikatowy malowniczy obszar chronionego krajobrazu, obecnie największy w naszym kraju. Puszcza zachwyca bogactwem natury, pierwotną dzikością i ujmuje różnorodnością gatunków fauny oraz flory.
Jezioro Nidzkie na szlaku wodnym
Jezioro Nidzkie, na północnym krańcu, łączy się poprzez Guziankę Wielką i Guziankę Małą z długim i wąskim jeziorem Bełdany. W tej części położona jest spokojna miejscowość Ruciane– Nida, która często pełni rolę bazy wypadowej dla żeglujących po jeziorze Śniardwy. Zgodnie ze wskazaniami doświadczonych żeglarzy i kajakarzy szlak wiodący przez jeziora Nidzkie i Bełdany należy do najpiękniejszych tras wodnych. Żegluje się bowiem przez sam środek wyjątkowej puszczy. Natomiast kajakarze mogą skorzystać ze spływu urokliwymi rzekami: Kurtynią oraz Nidką. Warto jeszcze zwrócić uwagę, że wypływająca z Jeziora Nidzkiego w Rucianem-Nidzie rzeczka Nidka, wpływając do Jeziora Wigryny, zyskuje nazwę Wygrynia. Natomiast na drugim krańcu jeziora, w jego południowo – wschodniej, części wpadający do zbiornia potok zbiera wody z jeziora Wiartel, a także jeziora Jaśkowo.
Jezioro Nidzkie – charakterystyka zbiornika
Jezioro Nidzkie charakteryzuje się dość urozmaiconym dnem, widoczne są liczne wypłycenia, podwodne górki oraz zagłębienia. Średnia głębokość zbiornika osiąga wartość 6,2 metra. Wschodni pas przybrzeżny odznacza się niewielką głębokością, stwarzającą trudności, a nawet zagrożenie dla amatorów żeglowania. Natomiast centralny pas zbiornika cechują zagłębienia. Najgłębsze miejsce, sięgające 24 metrów, położone jest na zachód od leśniczówki Dębowo.
Urozmaicona linia brzegowa akwenu tworzy liczne zatoczki, półwyspy i cyple. Na jeziorze znajduje się jedenaście wysp o łącznej powierzchni 13 ha. Wśród największych możemy wymienić Koński Ostrów i Królewski Ostrów. Brzegi zbiornika, zwłaszcza w części centralnej i północno – wschodniej, są na ogół strome oraz wysokie. Obrzeża akwenu w znacznej części porośnięte są lasem, w nielicznych miejscach polami i łąkami. Nad jeziorem położonych jest wiele miejscowości. I tak zaczynając od północnego krańca – na wschodnim brzegu znajdują się wsie Kowalik, Dębowo, Zamordeje i Jaśkowo, na zachodnim brzegu wspominane wcześniej Ruciane–Nida, a także Krzyże i Karwica.
W strefie ciszy
W 1972 roku Jezioro Nidzkie wraz z otaczającymi terenami zyskało status obszaru chronionego.
Zadaniem utworzonego tutaj rezerwatu przyrody jest ochrona unikatowego krajobrazu jeziora wraz otaczającym go kompleksem leśnym. Łączna powierzchnia terenu chronionego sięga 2935 ha. Na terenie rezerwatu utworzono strefę ciszy, wprowadzono również stopniową likwidację ośrodków wczasowych. Działania te miały na celu stworzenie dogodnych warunków do bytowania wielu gatunków ptactwa, zwłaszcza gatunków chronionych. Jezioro Nidzkie jest udostępnione dla żeglarzy i miłośników rekreacji wodnej, jednak w znacznej części zbiornika obowiązuje zakaz używania silników spalinowych.
Żeglowanie po Jeziorze Nidzkim
Jezioro Nidzkie stanowi bardzo atrakcyjny obszar pod względem turystycznym. W wielu miejscach możemy odnaleźć ślady związane ze sławnymi postaciami świata sztuki, kultury, sportu, polityki oraz show-biznesu. Jeśli chcemy dotrzeć do Jeziora Nidzkiego drogą wodną warto skorzystać ze Szlaku Puszczańskiego. Od Jeziora Mikołajskiego żeglujemy przez Bełdany, następnie musimy przeprawić się przez Śluzę Guzianka i przepłynąć przez jezioro Guzianka Mała oraz jezioro Guzianka Wielka. Pozostaje nam do pokonania krótki kanał w miejscowości Ruciane–Nida, wiodący pod mostem drogowym i kolejowym. I już możemy żeglować po malowniczych wodach Jeziora Nidzkiego.
Warto pamiętać, że bezpośrednio za kanałem zbiornik jest dość wąski. Po chwili jednak szlak rozszerza się i w środkowym pasie pojawiają niewielkie wysepki. W okolicach ostatniej wyspy przekraczamy granicę strefy ciszy i od tego momentu obowiązuje całkowity zakaz używania silników spalinowych. Tuż za dużą wyspą Królewski Ostrów zbiornik łagodnie skręca w lewą stronę. W niewielkiej odległości od znajdującego się po prawej stronie portu Pod Dębem jezioro się wypłyca i po chwili zakręca łagodnie w prawo. Na tym odcinku możemy dojrzeć Leśniczówkę w Praniu, która stanowi siedzibę Muzeum Konstantego Ildefonsa Gałczyńskiego.
Odcinek ten kończy się przewężeniem i w dalszej części rozpościera się najszersza część jeziora. Mijamy znajdujące się po obu stronach zatoki: Zamordeje Wielkie, Zamordeje Małe oraz marinę – Pelagia w Karwicy. Po następnych przewężeniach wypływamy na płytki odcinek, który w końcowej części zbiornika staje się nieznacznie głębszy. Nad brzegiem możemy zobaczyć wieś Jaśkowo, a w pobliżu ujście rzeki Wiartelnicy.
Lesnydzban, CC BY-SA 4.0, via Wikimedia Commons
