Jezioro Wiartel, leżące w otulinie wyjątkowej mazurskiej przyrody w samym sercu Puszczy Piskiej, stanowi idealne miejsce do wypoczynku i aktywnej rekreacji. Uroczy pejzaż, pluskanie fal czystego jeziora sprzyjają wyciszeniu się i pomagają oderwać się od codziennych obowiązków oraz wielkomiejskiego zgiełku.
Spis treści
Jezioro Wiartel – położenie
Jezioro Wiartel położone jest w województwie warmińsko-mazurskim, powiecie piskim, około 6 km na południowy– zachód od Pisza. Koordynaty jeziora: N 53o 36′ 15″ E 21o 42′ 6″. Zbiornik ten „wciśnięty” jest w samo centrum pojezierza suwalskiego i znajduje się pomiędzy jeziorami Brzozolasek, Jaśkowo, Nidzkie i Pogubie Wielkie. Otoczony jest malowniczą Puszczą Piską. Do zbiornika łatwo można dojechać drogą z Pisza kierując się na południowy– zachód.
Jezioro Wiartel składa się z dwóch akwenów: północnego, zwanego Przylaskiem i południowego. Ze zbiornika odchodzą dwie wąskie strugi: Wiartelnica, która uchodzi do jeziora Nidzkiego w południowo-zachodniej części oraz druga – zwana Kanałem Wiartel, wpływająca do jeziora Brzozolasek. W południowej części akwenu znajdują się małe wysepki. Nad jeziorem Wiartel leżą dwie miejscowości: przy południowo-zachodnim brzegu znajduje się wieś Wiartel, a południowo-wschodniem – Wiartel Mały.
Charakterystyka jeziora
Wiartel jest zbiornikiem przepływowym, na północy łączy się z jeziorem Brzozolasek, a na południu z Nidzkim. Jest to średniej wielkości akwen o dobrze rozwiniętej linii brzegowej. Północna zatoka jest długa, wąska i nazywa się Przylasek. Brzegi zbiornika są przeważnie płaskie i miejscami zarośnięte, otoczone lasami Puszczy Piskiej. Natomiast w części zatoki Przylasek są wysokie i stromo opadają ku wodzie. Dno jeziora Wiartel jest piaszczysto-muliste porośnięte roślinnością zanurzoną, która pokrywa większą część wschodniego plosa. Dominującą roślinnością podwodną jest rogatek i wywłócznik. Część zatoczek akwenu jest wypłycona i tworzy tzw. blaty, które porasta moczarka.
Jezioro Wiartel w liczbach
- Powierzchnia – 178,6 ha
- Powierzchnia wysp – 1,2 ha
- Długość maksymalna – 3,92 km
- Szerokość maksymalna – 0,8 km
- Średnia głębokość – 4,6 m
- Głębokość maksymalna – 29 m
- Wysokość lustra wody – 119,2 m n.p.m.
- Długość linii brzegowej – 12,57 km
- Wskaźnik rozwinięcia – 2.65
- Objętość wód – 8 037 tys. m3
- Wskaźnik odsłonięcia – 39,7
- Przejrzystość wody – 1,5 m.
Wędkowanie
Szczupak jest dominującą rybą na łowiskach jeziora Wiartel. Oprócz niego można złowić okonia, węgorza, leszcza, lina i suma. Przy odrobinie szczęścia można „upolować” tołpygę pstrą i troć jeziorową ( bardzo rzadko). Łowiska na jeziorze Wiartel zarządzane są przez Gospodarstwo Rybackie PZW w Suwałkach zgodnie z „Regulaminem Amatorskiego Połowu Ryb PZW”. Wędkować z lodu można tylko jedną wędką podlodową, uzbrojoną w spławik lub mormyszkę. Zakazuje się używania błystki podlodowej. Wędkujący musi prowadzić dzienny rejestr połowów. Wędkowanie z łodzi dozwolone jest od 1 maja do końca roku.
Jezioro Wiartel – co warto zobaczyć w okolicy
- Rezerwat Przyrody Jezioro Pogubie Wielkie – ornitologiczny rezerwat przyrody ptactwa wodnego oraz miejsc tarliskowych ryb. Spotkać tu można ok. 60 gatunków ptaków, np.: żurawia i łabędzia niemego.
- Sowiróg – dawna wieś ludności mazurskiej położona nad jeziorem Nidzkim, która powstała w 1563 r. z map zniknęła w 1948 roku, kiedy ostatni mieszkańcy wyjechali do Niemiec.
- Cmentarz wojenny z czasów I wojny światowej w Snopkach, na którym znajdują się dobrze zachowane mogiły około 60 rosyjskich i niemieckich żołnierzy poległych w 1915 roku.
- Cmentarz ewangelicki w Snopkach z obeliskiem poświęconym ofiarom tutejszego hitlerowskiego obozu oraz z grobem żołnierza rosyjskiego z 1914 roku.
- Śluza komorowa Guzianka, nieopodal Rucianego Nidy, pomiędzy jeziorami Guzianka Mała i Bełdany wybudowana w 1879 roku. Pierwotnie komora śluzy była drewniana, potem ceglano-kamienna. Obecnie jest intensywnie eksploatowana, przepuszcza rocznie około 20 tys. łodzi.
- Obelisk „Kamienna Baba” – posąg kultowy staropruskich czasów, który znaleziono 141 lat temu w Wejsunach.
- Muzeum Ziemi Piskiej, gdzie zgromadzono wyjątkową kolekcję przyrodniczą oraz dawne narzędzia używane w domostwach, ozdoby, obrazy, mapy, zdjęcia i zabytki piśmiennictwa związane z Piszem. W kolekcji znajduje się ciekawa moneta rzymska pochodząca z II wieku n.e., będąca wskazówką, iż na ziemi Piskiej już wtedy kwitł handel.
Rekreacja
Okolice jeziora Wiartel są prawdziwym rajem dla wędkarzy i grzybiarzy, także miejscem o doskonałych walorach wypoczynkowych i rekreacyjnych. Nad jeziorem Wiartel znajdują się liczne miejsca noclegowe, ośrodki wczasowe, gospodarstwa agroturystyczne, pensjonaty oraz pola biwakowe z plażami i wygrodzonymi kąpieliskami. We wsi Wiartel, na południowo zachodnim końcu jeziora, odnajdziemy dobrze wyposażoną wypożyczalnię sprzętu wodnego.
Dla aktywnych poleca się wycieczki piesze lub rowerowe do: Jaśkowa (2 km), Leśniczówki Czaple (5 km), Jabłoni przez Mały Wiartel (7 km), Przerośli nad Jezioro Nidzkie (6 km), wsi Szeroki Bór (3 km), na Przylasek (2,5 km), oraz ukrytego w lesie jeziorko Linówek (1 km).