Chata Mazurska w Sądrach nie jest typowym obiektem muzealnym. To autentyczny skansen, który umożliwia nam niezwykłą podróż do czasów dawnych mieszkańców Mazur. Obejmuje trzy zabytkowe budynki, w których wnętrzach eksponowane są liczne przedmioty codziennego użytku, ludowe meble, regionalne stroje oraz stare maszyny, narzędzia rolnicze i przedmioty codziennego użytku. Zwiedzając to prywatne muzeum etnograficzne zyskujemy sposobność poznania fascynującej historii, tradycji i bogactwa kulturowego mazurskiej krainy.
Spis treści
Jak powstało muzeum etnograficzne Chata Mazurska?
Sądry to niewielka wieś w powiecie mrągowskim, lokowana w XV wieku na prawie chełmińskim. W samej wsi znajduje się kilka dobrze zachowanych, oryginalnych mazurskich przedwojennych chałup. Jedna z nich stanowi część założonego w 1991 roku regionalnego muzeum etnograficznego. Jego założycielami byli rodowici Mazurzy – Krystyna i Ditmar Dickti, którzy swoje gospodarstwo w Sądrach przekształcili w „Chatę Mazurską”. Obecnie to prywatne muzeum prowadzi ich syn Waldemar Dickti wraz z żoną Julitą.
Do muzeum etnograficznego Chata Mazurska można dojechać drogą krajową nr 59. Prowadzi z Mrągowa (14 km) do Rynu (7 km), która dalej biegnie do Giżycka. Na początku wsi Sądry należy skręcić w lewo w lokalną drogę – muzeum znajduje się po prawej stronie.
Dawni mieszkańcy Chaty Mazurskiej
W XIX wieku dopiero po raz pierwszy pojawiła się nazwa Masurenland (Mazury), określająca obszar Prus Wschodnich, zamieszkiwany przez ludność protestancką o korzeniach słowiańskich. Mazurzy byli potomkami polskich osadników z Mazowsza, którzy od XIV wieku przybywali na południową część ziem Zakonu Krzyżackiego, a później Prus Książęcych. Po 1525 roku osadnicy zaczęli przyjmować wiarę ewangelicką. Nie utożsamiali się ani z Polakami, ani Niemcami – lecz z polskojęzycznymi Prusakami. Przez wieki żyli na styku niemieckich oraz polskich wpływów kulturowych. Posługiwali się tradycyjnie gwarą mazurską, w kilku jej odmianach.
Proces asymilacji Mazurów do niemieckiego społeczeństwa, języka, a także kultury nasilał się w drugiej połowie XIX wieku. Mimo to Mazurzy wciąż korzystali na nabożeństwach z dawnych polskich kancjonałów oraz przekładów Pisma Świętego (aż do lat 30. XX wieku). Po 1945 roku z całego regionu wysiedlono większość Niemców, w tym Mazurów. Pozostali zaczęli opuszczać swoje ziemie po 1956 roku, przede wszystkim za sprawą prześladowań ze strony nowych PRL-owskich władz i niechęci polskich osadników okazywanej autochtonom. Obecnie na terenie województwa warmińsko-mazurskiego pozostało zaledwie kilka tysięcy Warmiaków i Mazurów.
Główne atrakcje muzeum etnograficznego Chata Mazurska
Zabudowania Chaty Mazurskiej znajdują się na rozległej posesji. W skład muzeum wchodzą trzy budynki, mianowicie: chata, stodoła i budynek gospodarczy, a także duży i dobrze zagospodarowany ogród. Muzeum etnograficzne Chata Mazurska szczyci się bogatą kolekcją, ilustrującą historię, obyczaje, folklor i życie codzienne dawnych mieszkańców tych ziem. W starej chacie zgromadzono eksponaty przedstawiające życie Mazurów. Jest także wiele przedmiotów codziennego użytku, stare meble, książki i dawne stroje regionalne. Chata Mazurska demonstruje fascynujące pamiątki i sprzęty domowe, takie jak: żelazka z duszą, wypalane naczynia z gliny, maszyny do szycia, kołyski, lampy naftowe. Miłośnicy artefaktów mogą obejrzeć z bliska miodziarki, ubijak do kapusty, kołowrotki, maszynki do zamykania puszek i robienia kiełbasy, magle, szatkownice, zestaw do świniobicia czy pompę do wybierania gnojownicy. Mało który skansen posiada takie wyposażenie.
Pod dachem stodoły umieszczono stare maszyny i sprzęty rolnicze. Obrazują one ogrom pracy i wysiłek, jakie kiedyś musieli włożyć dawni mieszkańcy w pracę na roli. Są tu również sanie i wóz drabiniasty.
W budynku gospodarczym, który powstał w wyniku modernizacji starej obory, mieści się szereg narzędzi, urządzeń oraz przedmiotów używanych dawniej w mazurskim gospodarstwie, a także w obejściu domowym. Zwiedzającym udostępniono również bardzo duży ogród. Znajdują się w nim oczka wodne oraz wiele miejsc, gdzie można odpocząć i zrelaksować się.
Ogród przy muzeum etnograficznym Chata Mazurska
Właściciele muzeum etnograficznego Chata Mazurska dbają o przybywających tu turystów serwując napoje i lokalne wypieki. Specjalnością muzeum jest mazurska drożdżówka z marmoladą, która od wielu lat wypiekana jest według rodzinnej receptury. Codziennie można skosztować świeżych wyrobów i delektować się pyszną kawą lub herbatą. Muzeum zaprasza gości codziennie od poniedziałku do niedzieli, w godzinach od 10:00 do 17:00. Można je zwiedzać indywidualnie oraz z przewodnikiem.
Dlaczego warto odwiedzić muzeum etnograficzne Chata Mazurska?
Ślady przeszłości, będące odzwierciedleniem dawnego stylu życia, kultury, sztuki, obyczajów, obrzędów i wierzeń, przenoszą nas choć na krótką chwilę do historycznych czasów. Dają nam unikatową sposobność wczucia się w tamtą atmosferę, umożliwiają zgłębienie prawdziwego życia ludzi sprzed dziesiątek czy nawet setek lat. Pozwalają na poznanie ich codziennych zmagań z naturą, pracy i świętowania. Wizyta w Chacie Mazurskiej niesie ze sobą zarazem wartości rekreacyjne, poznawcze i edukacyjne. Jest prawdziwą gratką, nie tylko dla miłośnikom historii czy etnografii. Do muzeum przybywają goście w różnym wieku, ponieważ zgromadzone tu eksponaty są fascynujące zarówno dla dzieci, młodzieży, jak i dorosłych. Bogactwo i różnorodność prezentowanej kolekcji pozwala każdemu znaleźć coś interesującego i niezwykłego.
