Warnołty stanowią wydłużoną zatokę Śniardw, największego jeziora w naszym kraju. Jezioro Warnołty leży na północny-wschód od Rucianego-Nidy, na obszarze Mazurskiego Parku Krajobrazowego. Odznacza się bogatą fauną i florą i z tego powodu przyciąga od lat miłośników przyrody, szczególnie ornitologów.
Spis treści
Jezioro Warnołty – rezerwat przyrody
Zbiornik położony jest w gminie Ruciane-Nida, w nadleśnictwie Maskulińskie, nieopodal wsi Onufryjewo i Wejsuny. Warnołty za sprawą bogactwa podwodnych łąk oraz rozległych szuwarów jest miejscem gnieżdżenia się prawie 40 gatunków ptactwa wodnego, błotnego, a także drapieżnego. W celu ochrony lęgowisk oraz miejsc żerowania rzadkich gatunków ptaków, na jeziorze został utworzony rezerwat. Od momentu powstania w1976 roku teren rezerwatu krajobrazowo – ornitologicznego jest objęty ochroną czynną. Obowiązuje na nim strefa ciszy i zakaz łowienia ryb.
Północne brzegi akwenu porasta wspaniała Puszcza Piska, natomiast południowe krańce okalają łąki i pola. Na środku jeziora znajduje się zalesiona Wyspa Warnowska, porośnięta starodrzewem sosnowym. W północnej części zbiornik przechodzi w jezioro Śniardwy, z którym łączy się przez zatokę zwaną Szyba (po niemiecku Szybba See). W południowej części akwenu znajduje się dopływ z jeziora Wejsunek.
Jezioro Warnołty – w liczbach
Samo Jezioro Warnołty jest niedużym, wydłużonym zbiornikiem, będącym naturalną, lecz wyodrębnioną południowo-zachodnią odnogą jeziora Śniardwy. Powierzchnia rezerwatu wynosi 373,3 hektara, na którą składają się wody jeziora Warnołty, jego wyspa (2,9 ha) i obszar przybrzeżny. Tafla zbiornika leży na wysokości 116.1 m n.p.m. Jezioro osiąga największą głębokość wynoszącą 6,2 metra, przy średnim parametrze 2,5 metra. Maksymalna długość jeziora Warnołty wynosi 5 070 metrów, a jego największa szerokość to 1 220 m. Długość linii brzegowej zbiornika wynosi 14 150 m, a wskaźnik rozwinięcia 2,07. Objętość wód akwenu sięga 9 260 tys. m3, przy wskaźniku odsłonięcia 148,2.
Szata roślinna jeziora
Warnołty są dość płytkim zbiornikiem, typu eutroficznego o bujnej roślinności przybrzeżnej i dennej. Występują tu podwodne łąki ramienic i licznych roślin kwiatowych. Wzdłuż płaskich, podmokłych brzegów występują gęste szuwary, wśród których wyróżnia się szuwar skrzypowy, szuwar szerokopałkowy i szuwar oczeretowy. Szuwary ekspansywnie wnikają w głąb jeziora, przyczyniając się do jego wypłycenia, a w konsekwencji do szybkiego zarastania. Poza strefą przybrzeżną zbiornika występuje pas roślinności o liściach pływających na powierzchni. Jezioro Warnołty otaczają liczne zespoły turzycy dzióbkowatej i błotnej. W części północnej akwenu występują kępy łozowisk i olsu porzeczkowego. Dodatkowo jezioro otaczają zarośla wierzbowe i lasy olchowe.
Jezioro Warnołty i jego fauna
W Rezerwacie Przyrody Jezioro Warnołty występuje bogata awifauna, licząca 38 gatunków ptaków lęgowych. Na zalesionej wyspie jeziora gnieżdżą się rzadkie gatunki ptaków drapieżnych, spośród których należy wymienić m.in.: łabędzia niemego, perkoza dwuczubego, kurkę wodną, kanię czarną i rudą, czaplę siwą, łyskę, krzyżówkę, rybitwę czarną i kokoszkę wodną. Także na wyspie znajduje się największa na Mazurach kolonia kormoranów czarnych. Tak liczna populacja tych ptaków skutkuje jednak degradacją wód jeziora i jego brzegów, na skutek zanieczyszczenia dużą ilością związków azotu i fosforu znajdujących się w odchodach ptaków.
W jeziorze Warnołty występuje wiele gatunków ryb, spośród których najliczniejsze to: leszcze, płocie, wzdręgi, karpie, liny, szczupaki, sandacze, sumy, amury.
W lasach okalających Jezioro Warnołty, w Popielnie, na spokojnym półwyspie znajduje się hodowla konika polskiego. Ośrodek badawczy prowadzony jest przez Polską Akademię Nauk, gdzie oprócz wspomnianego konika polskiego można zobaczyć jelenie szlachetne, bydło i bobry. Na miejscu, w XVIII-wiecznym spichlerzu znajduje się muzeum tematyczne.
Pływanie po jeziorze Warnołty
Pomimo, iż Jezioro Warnołty jest połączone z Mazurskim Morzem, to nie oznacza, że na ten akwen można wpłynąć dużym jachtem. Dzieje się tak z kilku powodów. Na zbiorniku tym – będącym rezerwatem przyrody – nie można poruszać się z wykorzystaniem silników, więc jednostkom o wysokiej tylnej burcie trudno byłoby płynąć za pomocą pagajów. Ponadto, mielizny i wypłycenia wymagają częstego podnoszenia miecza, a kręta, urozmaicona linia brzegowa z wyspą oraz przewężeniami powodują, że siła i kierunek wiatru wykazują dużą zmienność.
Rowerem wzdłuż jeziora Warnołty
Piękna okolica jeziora Warnołty zachęca wszystkich amatorów dwóch kółek do wypraw i przejażdżek na rowerze. Po wschodniej stronie zbiornika przebiega trasa rowerowa o nazwie „Pętla Bełdany”, oznaczona kolorem czerwonym o długości 39 km. Biegnie ona wokół kilku najpiękniejszych jezior na Mazurach. Po drodze mija się śluzę Guzianka, kościół ewangelicki w Wejsunach, osadę założoną przez staroobrzędowców we wsi Onufryjewo, rezerwat konika polskiego w Popielnie. Przebieg trasy: Ruciane – Nida – Śluza Guzianka – Wejsuny – Onufryjewo – Wierzba – Iznota – Wygryny – Ruciane – Nida.
W pobliżu jeziora
W niewielkiej odległości od jeziora Warnołty znajduje się kilka atrakcji, które warto zobaczyć:
- Cmentarz ewangelicki w Wejsunach – na którym zachowały się nieliczne groby dawnych mieszkańców Wejsun. Do naszych czasów dotrwały w dobrym stanie groby niemieckich i rosyjskich żołnierzy z okresu I wojny światowej.
- Cmentarz Staroobrzędowców w Onufryjewie – znajdujący się we wsi w Puszczy Piskiej. Ludność prawosławna przybyła na te tereny z Rosji, szukając schronienia przed prześladowaniami po zerwaniu z oficjalną rosyjską Cerkwią. Staroobrzędowcy karczowali Puszczę Piską i zbudowali w okolicach dzisiejszego Rucianego kilkanaście wsi. Dzisiaj na Mazurach pozostały po nich właściwie już tylko cmentarze i dwie sakralne budowle w Wojnowie.
Jezioro Warnołty leży w bliskim sąsiedztwie popularnych kurortów mazurskich, takich jak Pisz i Ruciane-Nida. Miejscowości te oferują turystom wiele możliwości do poznania lokalnej historii, oraz kultury. Warto choćby wymienić Muzeum Ziemi Piskiej, zabytkową wieżę ciśnień w Piszu, piską „Kamienną Babę”, a także Muzeum Konstantego Ildefonsa Gałczyńskiego w leśniczówce Pranie czy Śluzę Guzianka.
Zobacz również
Sylwester Górski, CC BY-SA 4.0, via Wikimedia Commons